اختلالات یادگیری (Learning Disorders)، چیست؟

اختلالات یادگیری (Learning Disorders) در کودکان به شرایطی اطلاق می‌شود که کودک در یادگیری مهارت‌های تحصیلی مانند خواندن، نوشتن، ریاضیات یا مهارت‌های ارتباطی نسبت به هم‌سالان خود با چالش‌های مداوم و قابل توجهی روبرو است. این اختلالات نه به دلیل کمبود هوش، انگیزه یا فرصت آموزشی، بلکه به دلیل تفاوت در عملکرد مغز رخ می‌دهند.

آنچه در مغز اتفاق می‌افتد:

نارسایی در پردازش اطلاعات:
- مغز کودکان دارای اختلال یادگیری، اطلاعات را به شیوه‌ای متفاوت یا کندتر پردازش می‌کند. این مشکل می‌تواند در دریافت، تفسیر یا ذخیره اطلاعات رخ دهد.
- برای مثال، در اختلال خواندن (دیسلکسی)، مغز ممکن است در شناسایی و پردازش صدای حروف یا کلمات دشواری داشته باشد.
اختلال در عملکرد نورون‌ها:
- در مغز، ارتباط بین نورون‌ها (سلول‌های عصبی) با استفاده از سیناپس‌ها و انتقال‌دهنده‌های عصبی انجام می‌شود. در اختلالات یادگیری، این ارتباط ممکن است ناکارآمد باشد.
- برخی نواحی مغز مانند ناحیه بروکا (Broca’s Area) و ناحیه ورنیکه (Wernicke’s Area) که با زبان و یادگیری مرتبط هستند، ممکن است به درستی عمل نکنند.
عدم هماهنگی بین بخش‌های مغز:
- مغز برای یادگیری باید هماهنگی بین بخش‌های مختلف (مانند لوب پیشانی، لوب گیجگاهی، و لوب آهیانه) داشته باشد. در کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری، این هماهنگی ممکن است دچار مشکل شود.
- برای مثال، در اختلال ریاضیات (دیسکلکولیا)، لوب آهیانه که در پردازش عددی نقش دارد، ممکن است فعالیت کمتری داشته باشد.
اختلال در حافظه کاری:
- حافظه کاری (Working Memory) نقش مهمی در نگهداری و پردازش اطلاعات دارد. ضعف در این حافظه یکی از عوامل رایج در اختلالات یادگیری است.
- برای مثال، کودک ممکن است به سختی بتواند دستورالعمل‌های چندمرحله‌ای را به خاطر بسپارد.
اختلالات در پردازش حسی:
- برخی کودکان با اختلال یادگیری ممکن است در پردازش اطلاعات حسی (دیداری، شنیداری یا حرکتی) مشکلاتی داشته باشند.
- برای مثال، در اختلال نوشتن (دیسگرافیا)، کودک ممکن است نتواند هماهنگی بین حرکات دست و چشم را برقرار کند.

عوامل مؤثر در اختلالات یادگیری:

ژنتیک:
- اختلالات یادگیری ممکن است در خانواده‌ها رایج باشند. اگر والدین یا خواهر و برادر فرد دچار این اختلال باشند، احتمال بروز آن در کودک بیشتر است.
رشد مغزی:
- مشکلات دوران جنینی مانند کمبود اکسیژن، تغذیه ناکافی یا عفونت‌های مادرزادی می‌توانند بر رشد مغز تأثیر بگذارند.
عوامل محیطی:
- محرک‌های محیطی ناکافی، استرس زیاد یا ضربه‌های روانی می‌توانند در یادگیری اختلال ایجاد کنند.
اختلالات همراه:
- برخی اختلالات مانند اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) یا اختلالات اضطرابی ممکن است با اختلالات یادگیری همراه باشند و اثر آن‌ها را تشدید کنند.

علائم شایع اختلالات یادگیری:

مشکل در خواندن و درک متن: کودک ممکن است در شناسایی کلمات یا خواندن متون روان مشکل داشته باشد.
اشتباهات مکرر در نوشتن: مانند وارونه نوشتن حروف یا کلمات.
مشکل در یادگیری مفاهیم عددی: ناتوانی در شمارش، حل مسائل ریاضی یا درک روابط عددی.
عدم تمرکز طولانی‌مدت: مشکل در پیگیری وظایف و دستورالعمل‌ها.
کاهش اعتماد به نفس: به دلیل شکست‌های مکرر در محیط تحصیلی.

تشخیص اختلالات یادگیری:

تشخیص معمولاً توسط یک تیم متخصص انجام می‌شود که شامل موارد زیر است:

ارزیابی روانشناسی: بررسی توانایی‌های شناختی و هوش کودک.
آزمایش‌های عملکردی: مانند آزمون‌های خواندن، نوشتن و ریاضی.
بررسی پزشکی: برای رد هرگونه مشکل جسمی (مانند اختلالات شنوایی یا بینایی).

درمان و مدیریت اختلالات یادگیری:

آموزش‌های تخصصی:
- استفاده از روش‌های آموزشی خاص مانند تکنیک‌های چندحسی (Multisensory Techniques) برای یادگیری بهتر.
- تمرین‌های تقویت حافظه و مهارت‌های شناختی.
کار با متخصصین:
- گفتاردرمانگر، کاردرمانگر و معلمان آموزش‌دیده می‌توانند به بهبود عملکرد کودک کمک کنند.
تقویت محیط حمایتی:
- ایجاد فضایی مثبت در خانه و مدرسه که کودک احساس امنیت و حمایت کند.
استفاده از ابزارهای کمک‌آموزشی:
- فناوری‌های خاص، نرم‌افزارها یا وسایل کمک‌آموزشی مانند کتاب‌های صوتی.

نتیجه‌گیری:

اختلالات یادگیری به معنای ناتوانی نیست، بلکه به معنای نیاز به رویکردهای متفاوت برای یادگیری است. با شناسایی زودهنگام و ارائه حمایت مناسب، کودکان می‌توانند پتانسیل‌های خود را شکوفا کنند.

اگر تمایل دارید، می‌توانم راهکارها یا تمرین‌های خاصی برای اختلالات مختلف معرفی کنم. 🌟

این مقاله توسط سیاوش عطایی، آسیب‌شناس گفتار و زبان و متخصص، ارشد روانشناس عمومی تهیه شده است.

راه‌های ارتباطی و منابع آموزشی:

اینستاگرام: