دکتر گفتاردرمانی کرج : 🗣️ تحول گفتار و زبان از تولد تا ۲۴ ماهگی

🗣️ تحول گفتار و زبان از تولد تا ۲۴ ماهگی

رشد گفتار و زبان در دو سال اول زندگی کودک یکی از مهم‌ترین مراحل تکامل اوست. این دوره‌ی حساس، پایه‌گذار توانایی‌های ارتباطی، شناختی و اجتماعی کودک در سال‌های بعد خواهد بود. در این مقاله جامع، به بررسی مراحل تحول گفتار و زبان از بدو تولد تا ۲۴ ماهگی می‌پردازیم و سپس راهکارهای تخصصی برای حمایت از رشد زبانی کودکان را معرفی می‌کنیم.

🔹 مقدمه: چرا تحول گفتار و زبان مهم است؟

زبان ابزاری برای برقراری ارتباط، بیان احساسات و یادگیری است. کودک از لحظه‌ی تولد تا دو سالگی، طی یک فرآیند طبیعی، مهارت‌های زبانی را کسب می‌کند. این فرایند شامل شنیدن، تولید صدا، درک واژه‌ها و سپس تولید جمله‌های ساده است. هرگونه تأخیر یا اختلال در این مسیر می‌تواند در یادگیری، تعامل اجتماعی و حتی رشد عاطفی کودک اثر بگذارد.

👶 از تولد تا سه ماهگی: پایه‌گذاری ارتباط غیرکلامی

• گریه: نخستین ابزار ارتباطی نوزاد است. او با گریه نیازهای خود را بیان می‌کند.

• آرام شدن با صدای مادر: نشان‌دهنده‌ی آغاز درک شنیداری است.

• لبخند اجتماعی (حدود ۶ تا ۸ هفتگی): اولین نشانه تعامل اجتماعی.

• صداهای واکه‌ای: مانند «آ» و «او» که در این دوره ظاهر می‌شوند.

🔸 حمایت والدین: صحبت کردن آرام، تماس چشمی و لالایی نقش مهمی در رشد شنیداری دارد.

👶 سه تا شش ماهگی: آغاز غان و غون

• تولید صداهای متنوع: مانند «غا، با، ما».

• واکنش به اسم خود: کودک شروع به توجه به نام خود می‌کند.

• گوش دادن به موسیقی یا صدای اسباب‌بازی: نشانه‌ی تقویت مهارت شنیداری.

• لبخند و خنده به تعامل اجتماعی: زبان بدن همراه با صدا شکل می‌گیرد.

🔸 والدین باید کودک را تشویق به تقلید صداها کنند. این تقلید اولین قدم برای گفتار است.

👶 شش تا نه ماهگی: تقلید و درک اولیه

• تکرار صداها: مانند «با-با» یا «دا-دا».

• توجه به لحن صدا: کودک تفاوت میان صدای خوشحال و عصبانی را درک می‌کند.

• درک واژه‌های ساده: مانند «نه»، «بای‌بای»، «مامان».

• اشاره به اشیا: کودک برای جلب توجه به اشیا اشاره می‌کند.

🔸 این دوره پایه‌ای برای توسعه‌ی واژگان اولیه است.

👶 نه تا دوازده ماهگی: اولین واژه‌ها

• تولید اولین کلمات معنادار: «مامان»، «بابا»، «دادا».

• پاسخ به دستورات ساده: مانند «بده»، «بای‌بای کن».

• بازی‌های حرکتی همراه با زبان: مثل «دالی موشه».

• افزایش تنوع آواها: ترکیب صامت و مصوت.

🔸 والدین باید با تکرار و نام‌گذاری اشیا، دایره‌ی واژگانی کودک را گسترش دهند.

👶 دوازده تا هجده ماهگی: انفجار واژگانی اولیه

• واژگان فعال کودک: حدود ۵ تا ۲۰ کلمه.

• درک واژگان بیشتر از تولید: کودک بیش از آنچه می‌گوید، می‌فهمد.

• استفاده از تک‌واژه‌ها: یک کلمه به‌جای جمله کامل (مثلاً «آب» به معنای «آب می‌خواهم»).

• ایجاد ارتباط با اشاره و صدا همزمان.

🔸 والدین باید داستان‌خوانی، شعر و بازی‌های زبانی را بیشتر کنند.

👶 هجده تا بیست‌وچهار ماهگی: ترکیب واژه‌ها و جملات ساده

• واژگان کودک: حدود ۵۰ تا ۱۰۰ کلمه یا بیشتر.

• جملات دوکلمه‌ای: مانند «مامان بده»، «بابا برو».

• پرسش‌های اولیه: کودک با کلمات ساده سؤال می‌پرسد.

• دستورهای چندمرحله‌ای: مانند «برو توپ را بیار بده مامان».

• بروز تفاوت فردی: برخی کودکان در این سن به سرعت پیشرفت می‌کنند و برخی دیرتر.

🔸 این مرحله آغاز رشد واقعی زبان است و نیازمند توجه ویژه والدین است.

🚨 علائم هشدار در رشد گفتار و زبان

• عدم واکنش به صداها تا ۶ ماهگی.

• نداشتن هیچ واژه‌ای تا ۱۵ ماهگی.

• عدم درک دستورات ساده تا ۱۸ ماهگی.

• ناتوانی در ترکیب دو واژه تا ۲۴ ماهگی.

• استفاده‌ی بیش از حد از حرکات به جای گفتار.

✨ مشاهده‌ی این نشانه‌ها نیازمند بررسی تخصصی توسط گفتاردرمانگر است.

🌟 نقش خانواده در تقویت رشد زبانی

1. صحبت کردن مداوم با کودک حتی قبل از آغاز گفتار.

2. کتاب‌خوانی روزانه با تصاویر و واژه‌های ساده.

3. گوش دادن به موسیقی و شعرهای کودکانه.

4. کاهش استفاده از تلویزیون و موبایل.

5. بازی‌های زبانی مانند دالی‌موشه، تقلید صدا حیوانات و نام‌گذاری اشیا.

🏥 نقش کلینیک گفتار توان‌گستر کرج

در صورتی که کودک در milestones زبانی تأخیر داشته باشد، کلینیک گفتار توان‌گستر کرج با بهره‌گیری از:

• ارزیابی‌های استاندارد رشد گفتار و زبان،

• برنامه‌های درمانی فردمحور،

• بازی‌درمانی و کارگاه‌های آموزش والدین،

• و تکنیک‌های نوین مانند نوروفیدبک و آموزش شنیداری،

به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های زبانی خود را به‌سرعت تقویت کنند.

تحول گفتار و زبان از تولد تا ۲۴ ماهگی یک فرآیند تدریجی اما حیاتی است. شناخت milestones به والدین کمک می‌کند رشد طبیعی کودک را دنبال کرده و در صورت وجود نشانه‌های هشدار، به موقع به متخصص مراجعه کنند. گفتار و زبان نه‌تنها وسیله‌ای برای برقراری ارتباط، بلکه کلید یادگیری، تعامل اجتماعی و رشد عاطفی کودک است.

📞 برای دریافت ارزیابی رشد زبانی و مشاوره تخصصی می‌توانید با کلینیک گفتار توان‌گستر کرج تماس بگیرید: ۰۹۱۲۱۶۲۳۴۶۳
📍 آدرس: کرج، گوهردشت، بلوار انقلاب