علل بروز لکنت در کودکان: چرا کودک من دچار لکنت شده است؟

لکنت یک اختلال گفتاری است که به صورت توقف ناگهانی، تکرار و کشیدگی کلمات در گفتار کودک ظاهر می‌شود. این اختلال گفتاری به‌صورت عمومی در سنین ۲ تا ۶ سالگی شروع می‌شود، یعنی در زمانی که کودکان یادگیری گفتار و زبان را به اوج خود می‌رسانند. با اینکه بسیاری از کودکان ممکن است به دلیل ناروانی طبیعی در این سنین مشکلاتی را در گفتار خود تجربه کنند، برخی از آنها به لکنت دچار می‌شوند که می‌تواند طولانی‌مدت باشد و نیاز به مداخله تخصصی داشته باشد.

چرا لکنت اتفاق می‌افتد؟

لکنت به‌دلیل عوامل مختلفی ایجاد می‌شود که می‌توان آن‌ها را به سه دسته کلی تقسیم کرد: عوامل ژنتیکی، عوامل عصب‌شناختی و عوامل محیطی. در ادامه به بررسی این عوامل و نقش آن‌ها در بروز لکنت می‌پردازیم.

۱. عوامل ژنتیکی

تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل ژنتیکی می‌توانند در بروز لکنت نقش داشته باشند. اگر یکی از اعضای خانواده دچار لکنت باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که کودک نیز این اختلال را تجربه کند. این نشان‌دهنده‌ی وجود ارتباطی بین ژنتیک و لکنت است، هرچند هنوز به‌طور کامل علت دقیق و نوع تأثیرگذاری ژن‌ها مشخص نشده است.

۲. عوامل عصب‌شناختی

مغز و سیستم عصبی نقشی کلیدی در فرآیند تولید گفتار ایفا می‌کنند. لکنت ممکن است به‌دلیل تفاوت‌هایی در ساختار یا عملکرد مغز رخ دهد. این تغییرات می‌توانند بر هماهنگی عضلات مورد نیاز برای گفتار، جریان نفس و صدا تأثیر بگذارند. تحقیقات نشان داده‌اند که مغز کودکان مبتلا به لکنت ممکن است به‌طور متفاوتی به سیگنال‌های گفتاری و حرکتی پاسخ دهد. همچنین، برخی مطالعات بیان می‌کنند که فعالیت در بخش‌های خاصی از مغز، مانند بخش‌های مرتبط با گفتار و پردازش زبان، در کودکان دارای لکنت کمتر یا متفاوت است.

۳. عوامل محیطی

عوامل محیطی نیز می‌توانند در بروز و شدت لکنت نقش داشته باشند. شرایط استرس‌زا و فشارهای محیطی ممکن است باعث بروز لکنت یا افزایش شدت آن شوند. همچنین، والدینی که انتظارات بالایی از کودک دارند یا در موقعیت‌هایی که کودک مجبور به برقراری ارتباط در جمع‌های بزرگ یا تحت شرایطی قرار گیرد که احساس ناراحتی می‌کند، ممکن است لکنت کودک تشدید شود.

عوامل تشدیدکننده و محرک‌های بروز لکنت

گاهی عواملی باعث می‌شوند که لکنت کودک بیشتر به چشم بیاید یا وضعیت او را بدتر کنند. این عوامل عبارت‌اند از:

• فشارهای اجتماعی: فشارهای ناشی از محیط مانند مدرسه، محیط‌های پرتنش و انتظارات اجتماعی بالا می‌تواند لکنت را تشدید کند.
• واکنش منفی دیگران: زمانی که اطرافیان کودک به لکنت او واکنش‌های منفی مانند سرزنش، تمسخر یا ناامیدی نشان دهند، احتمالاً لکنت او شدت بیشتری می‌گیرد.
• انتظارات بالا و سخت‌گیری در مورد گفتار: اگر والدین یا مراقبان کودک، برای اصلاح گفتار کودک فشار زیادی به او وارد کنند، ممکن است این موضوع باعث ایجاد استرس و لکنت شود.
• تغییرات ناگهانی در زندگی: تغییرات زندگی نظیر تولد خواهر یا برادر، نقل مکان به محل جدید یا تغییر در مراقبان اصلی می‌تواند برای کودکان استرس‌زا باشد و بر لکنت تأثیر بگذارد.

چه کاری می‌توان انجام داد؟

درک این موضوع که لکنت یک اختلال پیچیده است و دلایل مختلفی دارد، اولین گام برای کمک به کودک محسوب می‌شود. والدین باید بدانند که لکنت به‌طور معمول نتیجه‌ی رفتار خاصی از طرف والدین نیست، بلکه نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است که کنترل برخی از آن‌ها از دست آن‌ها خارج است.

اقداماتی که می‌توان برای کمک به کودک انجام داد شامل موارد زیر است:

• مراجعه به گفتاردرمانگر: گفتاردرمانگر متخصصی است که می‌تواند با ارائه روش‌ها و تکنیک‌های موثر، به کودک کمک کند گفتار روان‌تری داشته باشد.
• ایجاد محیطی آرام و حمایت‌گر: کاهش استرس و ایجاد فضایی آرام در خانه می‌تواند به کاهش شدت لکنت کمک کند.
• صبر و درک بالا: والدین باید به کودک خود اطمینان دهند که لکنت یک مشکل غیرقابل‌حل نیست و با تمرین و حمایت می‌تواند بهبود یابد.
• اجتناب از فشار: فشار و اجبار برای تغییر سریع گفتار، به‌ویژه در جمع، ممکن است باعث بدتر شدن لکنت شود.